İngiltere, Fransa, Hollanda gibi ülkeler yeni yerler keşfederek zenginleşti. Akdeniz limanları önemini kaybetti ve Osmanlı ekonomik olarak olumsuz etkilendi.
"Yeniden doğuş" anlamına gelir. Zenginleşen Avrupa, artık sanata para ayırmaya başladı. İtalya'da ortaya çıkmıştır.
Martin Luther, Papa ve Kilise baskısını kırdı. Protestanlık mezhebini ortaya çıkarttı. Avrupa'da yeni mezhepler çıktı ve kavgalar yaşandı. Özgür düşünce ortamına zemin hazırlandı.
Kral tok, halk fakir. Halk isyan ederek kralı devirdi. Bu ihtilal ile ortaya çıkan kavramlar: HAMİDE: Hürriyet, Adalet, Milliyetçilik, İnsan Hakları, Demokrasi, Eşitlik.
Osmanlı açısından özellikle Milliyetçilik akımı büyük darbe vurdu. Balkanlarda yer yerinden oynadı. Osmanlı isyanları bastırabilmek için Tanzimat, Islahat ve Meşrutiyet'i ilan etmek zorunda kaldı.
İngiltere'de meydana gelen bu gelişme ile el üretimine son verildi, fabrika üretimine geçildi. Seri üretim başladı. Ancak Avrupa ülkelerine bol bol HAM MADDE lazımdı. Buna yönelik sömürge faaliyetlerine başladılar. Bu Ham Madde arayışı 1. Dünya Savaşı'nın da nedenlerinden birisidir.
Ayrıca Avrupa ülkeleri ürettikleri malları satabilmek için pazar arayışına başladılar. Bu pazar ve ham madde arayışı doğrultusunda hedef Osmanlı oldu. Osmanlı ekonomisi çöktü, esnafları kepenk kapattı.
Milliyetçilik akımının etkisi ile Osmanlı dağılmanın eşiğine geldi. Osmanlı'daki bazı aydınlar dağılmayı önleyebilmek amacıyla bazı fikir akımları ortaya attılar.
Slogan: "Hepimiz kardeşiz!"
Fikir: Din, dil, ırk fark etmeksizin herkes Osmanlı vatandaşı. Hepimiz eşitiz!
Temsilciler: Namık Kemal, Mithat Paşa
Azınlıklar ayrıldığı için işe yaramadı.
Slogan: "Hepimiz Müslümanız!"
Fikir: "Müslümanlar ancak halifenin etrafında toplanarak ayakta kalabilir."
Temsilciler: Mehmet Akif Ersoy (Panislamizm)
Araplar İngilizlerin tarafına geçtiği için işe yaramadı.
Slogan: "Onlar gibi olalım!"
Fikir: Kurtulmanın tek yolu gelişmiş Batıyı örnek almaktan geçer.
Temsilciler: Tevfik Fikret, Namık Kemal, Celal Nuri
Mustafa Kemal, Batıcılık fikir akımından etkilenmiştir.
Slogan: "Hepimiz Türküz!"
Fikir: Dünyadaki bütün Türklerin bir yönetim altında toplanmasını amaçlar. (Pantürkizm)
Temsilciler: Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, Zeki Velidi Togan
En son ortaya atılan fikir akımıdır. Mustafa Kemal, Türkçülük fikir akımından etkilenmiştir.
"Hepimiz Osmanlı vatandaşıyız!"
Azınlıklar ayaklandı. Onları devlete bağlamak amacıyla haklar verdik. Osmanlı topraklarında yaşayan herkes EŞİT duruma geldi. Kimsenin kimseden farkı ve üstünlüğü yok!
Azınlıklar ayaklanmaya devam etti. Avrupa baskısını arttırınca bu ferman yayımlandı. Gayrimüslimlere daha fazla ayrıcalık tanındı. Azınlıklara bedelli askerlik hakkı verildi. Cizye vergisi kaldırıldı.
Meşrutiyet, padişahın yetkilerinin anayasa ile sınırlandırıldığı ve halkın seçtiği temsilcilerden oluşan bir meclisin bulunduğu yönetim biçimidir.
II. Abdülhamit'in gelişi ile Meşrutiyet ilan edildi. Artık Osmanlı anayasal bir düzene geçti.
Türk tarihinin ilk yazılı anayasası Kanuniesasi ilan edildi.
II. Abdülhamit, Kırım Savaşı nedeniyle meclisi tatil etti ancak İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin baskısı ile Meşrutiyet 2. kez yeniden ilan edildi.
Osmanlı'daki ilk rejim (yönetim) değişikliğidir.
"Paramız bitti! İflas ettik..."
Osmanlı, artık borçlarını ödeyemez hale geldi ve iflas ettiğini duyurdu. Avrupalı devletler, borçlarını tahsil edebilmek amacıyla Duyunu Umumiye'yi kurdular. Böylelikle Osmanlı ekonomisini Avrupalı devletler denetleyecek.
Doğduğu Yer: Selanik
Doğduğu Yıl: 1881
Annesi: Zübeyde Hanım
Babası: Ali Rıza Efendi
Selanik: Ticari açıdan gelişmiş, farklı milletleri içinde barındıran çok kültürlü, haberleşme açısından iyi bir şehirdir. Bu da Mustafa Kemal'in düşünce dünyasının zenginleşmesinde önemli bir katkı sağlamıştır.
Geleneksel eğitim veren ilkokul. Annesi Zübeyde Hanım istiyor.
Modern eğitim veren ilkokul. Babası Ali Rıza Efendi istiyor. Ali Rıza Efendi, oğlunu çağdaş yöntemlerle yetiştirmek istemiştir.
Devlete insan yetiştiren sivil ortaokul. Kısa süre okudu. Devlet memuru olmak istemediği için ayrıldı.
Matematik öğretmeni, KEMAL adını vermiştir.
Edebiyat ve tarihe ilgi duydu. Milliyetçi yönü gelişti.
Edebiyat alanında arkadaşı Ömer Naci, milliyetçilik alanında ise Ziya Gökalp ve Namık Kemal, Mustafa Kemal'i etkilemiştir.
Ülke sorunları ile yakından ilgilendi. Kurmay yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu.
Teşkilatçı, vatansever ve lider. Halkı İtalyanlara karşı örgütledi. Sömürgeciliğe karşı ilk savaşı!
Yarbay olarak Bulgaristan Sofya'da elçilik yaptı. Diplomasi kişiliğini burada pekiştirmiştir.
19. Tümen Komutanı. Anafartalar kahramanı. İleri görüşlü, vatansever, cesur, millî mücadelenin lideri.
16. Kolordu Komutanı. Muş ve Bitlis'i Ruslardan geri aldı.
7. Ordu ve Yıldırım Orduları Grubu Komutanı. Askerî deha, vatansever, teşkilatçı, lider.
Sömürgecilik yarışına geç katılan İtalya, gözünü Trablusgarp'a dikti. Amacı Akdeniz'de güçlenip İngiltere ve Fransa arasında sömürgecilik yarışına katılmaktı. Osmanlı, ne karadan ne denizden yardım gönderemedi.
Yardım gönderemeyen Osmanlı, çareyi Mustafa Kemal, Enver Paşa gibi subaylarını gizli olarak bölgeye göndermekte buldu. Mustafa Kemal, Gazeteci Şerif takma adıyla Trablusgarp'a gitti ve halkı İtalyanlara karşı örgütledi. (İlk askeri başarısı!)
Savaş esnasında Balkan Savaşı patlak verdi. Osmanlı dikkatini Balkanlara verince İtalyanlar ile Uşi Anlaşmasını yapmak zorunda kaldı.
Böylelikle Kuzey Afrika'daki son toprağını da kaybetti.
Osmanlı, Balkanları kaybetme tehlikesi yaşıyordu. 12 Adaları'n Yunanlar tarafından işgal edilmesinden çekiniyordu. Bu yüzden 12 Adaları geçici olarak İtalyanlara verdi.
Amacı savaş bittikten sonra geri almaktı ancak 12 Adaları bir daha geri alamadı.
Milliyetçilik ateşi yüzünden, Balkan milletleri Osmanlı'ya karşı bağımsızlık savaşı açtı.
Kimler vardı? Yunanistan, Bulgaristan, Sırbistan, Karadağ
Osmanlı ordusuna siyaset karıştığı için başarısız oldu. Balkanların büyük bölümü kaybedildi.
Bulgaristan, savaştan en karlı çıktı!
I. Balkan Savaşı'nda Bulgarlar çok karlı çıktı. Bu sefer savaş Bulgarlara karşı açıldı.
Osmanlı fırsattan istifade kaybettiği Edirne ve Kırklareli'yi geri aldı.
Balkanlardaki hakimiyet sona erdi.
Türkler, Anadolu'ya gelmeye başladı!
Milliyetçilik, Osmanlı'nın baş belası oldu.
Batıcılık fikir akımının önemli temsilcisi.
Türkçülük fikir akımının önde gelen ismi.
Türkçülük akımının önemli temsilcilerinden.
Vatanseverlik ve hürriyet düşüncesinin öncüsü.
"Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir." düşüncesinin savunucusu.
Özgürlük ve insan hakları konusundaki düşünceleriyle etkili oldu.
Milliyet, hak, hukuk, özgürlük ve demokrasi konularındaki fikirleriyle öne çıktı.
Bir Sırp milliyetçisi, Avusturya-Macaristan veliahtı Franz Ferdinand'ı öldürünce savaş başladı. Sırpların arkasında olan Çarlık Rusya da savaşa dahil olunca işler büyüdü.
İngiltere, Fransa, Rusya, Yunanistan, İtalya, ABD, Japonya, Sırbistan
Savaş başladığında İtalya, İttifak grubundaydı. Ancak İngiltere, İtalya'ya Ege ve Akdeniz'i vaat edince İtalya taraf değiştirdi.
Almanya, Avusturya-Macaristan, Osmanlı, Bulgaristan
Osmanlı, ilk başta İngilizlerin yanında savaşa girmek istedi ancak bu düşünce kabul görmedi. Bunun üzerine tarafsızlığını ilan etti. Ancak aşağıdaki sebeplerden dolayı savaşa Almanların yanında girmeye karar verdi:
Almanya, Osmanlı'nın jeopolitik konumundan yararlanmak, savaşta yeni cepheler açarak kendi yükünü hafifletmek ve Osmanlı'nın elindeki halifelik ve insan gücünden yararlanmak istedi.
İngiliz sömürgesi Mısır'ı bombalayan iki Alman gemisi kaçarak Osmanlı'ya sığındı. Goben ve Breslav adındaki bu iki gemiye Osmanlı bayrağı çekildi. Yavuz ve Midilli adını alan bu iki gemi bir gece yarısı giderek Rus limanını bombaladı ve böylelikle Osmanlı savaşa girmiş oldu.
Osmanlı, üç farklı cephede savaştı. Osmanlı'nın I. Dünya Savaşı'nda kazandığı tek cephe savunma cephesi olan Çanakkale Savaşı'dır.
Osmanlı, Bakü Petrollerine ulaşmak (Almanların isteği) ve Doğu Anadolu'dan Rusları atarak Orta Asya Türkleri ile birleşerek büyük Türk birliği kurmak istedi. (Turancılık)
Sarıkamış faciası olarak tarihe geçen olayda binlerce Osmanlı askeri soğuk kış şartlarına karşı donarak şehit oldu. Ruslar bölgeyi işgal etti.
Mustafa Kemal, bu savaşta Muş ve Bitlis'i Rusların elinden geri almıştır.
Çanakkale Cephesi'nde İngilizler kaybedince Ruslara yardım gidemedi. Rusya'da yoksul halk ihtilal yaparak Çarlık Rusya'yı devirdi. Yerine Sovyet Rusya'yı kurdu.
Yeni kurulan Sovyet Rusya, savaştan Brest Litowsk anlaşmasıyla çekildi! Bu anlaşma ile Kars, Ardahan, Batum geri alındı.
Sovyet Rusya, savaşta yapılan gizli anlaşmaları da dünyaya duyurdu.
Osmanlı, Almanların isteği üzerine İngilizlerin elindeki Mısır'ı geri almak istedi.
Osmanlı, Süveyş Kanalı'na doğru harekete geçti ancak çöl şartları, açlık, susuzluk gibi şartlardan dolayı başarısız oldu. Osmanlı ordusu, Suriye'ye kadar geri çekildi. İngiltere, Filistin'i gözüne kestirdi.
Osmanlı, taaruz cephelerinde açtığı savaşlarda başarılı olamadı. Suriye-Filistin Savunma Cephesi, Kanal Cephesi'ndeki başarısızlık üzerine açılmıştır.
Mondros Ateşkesi ile Osmanlı'nın eli kolu bağlandı. Aşağıdaki maddeler ve yorumlarını mutlaka bilmeliyiz!
| Madde | İçerik | Yorum |
|---|---|---|
| Madde 1 | Boğazlar açık olacak ve İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecektir. | Anadolu ve İstanbul arasındaki bağlantıyı koparıp Osmanlı Hükümeti'ni baskı altında tutmak |
| Madde 5 | Osmanlı ordusu terhis edilecek. Bütün savaş araç ve gereçlerine el konulacaktır. | İşgaller sırasında Osmanlı Devleti'ni savunmasız bırakmak ve direnişi engellemek |
| Madde 6 | Telgraf ve telsiz hatları, Toros tünelleri ve demiryolları denetimi İtilaf Devletleri tarafından sağlanacaktır. | Halkın işgallerden haberdar olması ve örgütlenmesini engellemek. |
| Madde 4 | İtilaf Devletlerinin esirleri serbest bırakılacak, Osmanlı esirleri ise bırakılmayacak | Uluslararası eşitlik ilkesine aykırı bir durumdur |
| Madde 7 | İtilaf Devletleri, tehdit görürse istedikleri stratejik bir bölgeyi işgal edebilecektir. | İşgallere yasal dayanak oluşturmak. Bu maddeyi gerekçe göstererek Anadolu'yu işgal edeceklerdir. |
| Madde 24 | Doğudaki altı vilayette (Sivas, Elazığ, Diyarbakır, Bitlis, Erzurum, Van) karışıklık çıkarsa İtilaf Devletleri bu yerleri işgal edebilir. | Bahaneler oluşturarak Doğu Anadolu'da bir Ermeni devleti kurmak. |
Mondros'un 7. ve 24. Maddesi çok önemlidir. İtilaf Devletleri, bu iki madde ile Anadolu işgallerine hukuki zemin hazırlamışlardır.
Padişah ve Damat Ferit Paşa, işgallerin geçici olacağını düşünüyor ve halktan işgaller karşısında sakin kalmalarını ve aşırı tepki vermemelerini istiyordu.
Yunanlar, Megali İdea (Büyük Yunanistan) hayali ile İzmir'i işgal etti. Yunanların İzmir işgali, Anadolu'daki halkın direnişini daha da ateşlendirmiştir. Halkta büyük bir tepkiye yol açmıştır.
Yunanlar, Batı Anadolu'daki Rum nüfusunun fazla olduğunu iddia ediyor, Türklerin burada Rumları öldürdüğünü söylüyordu. Bunun üzerine Amerika bir heyet gönderdi.
Amiral Bristol'ün yayımladığı rapora göre Türk nüfusu fazladır ve Yunanlar, Türkleri katletmektedir. (Yunan iddialarının tam tersi)
Bu rapor, Türklerin haklı olduğunu dünyaya duyuran ilk belgedir.
Bir bölgedeki siyasi hakimiyete son verilerek o bölgede kalıcı bir hakimiyet kurmak
Bir yeri siyasi olarak kendine bağlamak, ilişkilendirmek
Askeri olarak bir bölgeyi geçici olarak kuşatma
Mondros ile başlayan işgallere halkın tepkisi Kuvayimilliye oldu. Halk, işgallere karşı Kuvayimilliye denilen düzensiz ordular kurdu.
Kuvayimilliye, ilk olarak Güney cephesinde Fransız ve Ermenilere, daha sonra Batı Cephesi'nde Yunanlılara karşı ortaya çıktı.
Kuvayimilliye orduları BÖLGESEL'dir.
Kurtuluş Savaşı 2 aşamalıdır:
Tek hedef TAM BAĞIMSIZLIKTIR
Halk, işgallere karşı cemiyetler kurmuştur. Bölgenin kurtuluşunu amaçlamıştır. Bu cemiyetler başlangıçta bölgeseldir ancak Sivas Kongresi ile hepsi Anadolu ve Rumeli Müdafai Hukuk Cemiyeti çatısı altında birleşecektir.
Trakya bölgesini korumak için kuruldu.
Rum işgaline karşı kuruldu.
İzmir'in Yunan işgaline karşı kuruldu.
Ermeni işgaline karşı kuruldu.
Basın ve yayın yoluyla mücadele etmek için kuruldu.
Adana Çukurova bölgesinde Fransızlara karşı kuruldu.
Osmanlı'da yaşayan azınlıklar, bağımsız bir devlet kurmaya çalıştılar, İtilaf devletlerinden destek aldılar.
Ege Bölgesi Yunan Cemiyeti
Trakya Bölgesi Yunan Cemiyeti
Karadeniz Bölgesi Rum Cemiyeti
Doğu Anadolu Bölgesi Ermeni Cemiyeti
Osmanlı'da yaşayan halkın içindeki bazı kesimler Milli varlığa yönelik düşman cemiyetler kurdular.
İngiliz mandası ister
Amerika mandası ister
İslam devleti kurmak ister
Kürt devleti kurmak ister
Soru Gelebilir! Mustafa Kemal, Anadolu'daki bölge bölge yakılan direniş ateşlerini birleştirerek topyekün bir mücadeleyi hedefliyordu!
Mustafa Kemal'in öncelikli amacı milli bağımsızlığı sağlamaktı. Mustafa Kemal, ulusal bağımsızlık sağlandıktan sonra milli egemenliğe dayalı yeni bir devlet kurmayı hedeflemiştir.
Kurtuluş Savaşı'nın yol haritası belirlendi. Milli Mücadele'nin gerekçesi, amacı ve yöntemi belirtildi. Ayrıca Sivas'ta Ulusal bir kongre yapılması ve Temsil Heyeti kurulması kararı alındı.
Mustafa Kemal'e karşı İstanbul Hükümeti baskılarını arttırdı ve idam kararı çıkarttı. Bunun üzerine Mustafa Kemal, askerlikten istifa ederek milletin bağrına dönmüştür.
Doğu Anadolu'da Ermeni faaliyetine karşı Erzurum Kongresi yapıldı. Toplanış bakımından bölgesel, aldığı kararlar bakımından ulusaldır.
Sivas Kongresi yapılmasını engellemek amacıyla Damat Ferit Paşa kolları sıvadı. Elazığ Valisi Ali Galip ile işbirliği yaparak Sivas Kongresi'ni engellemeye çalışsa da başarılı olamadı.
Bunun üzerine Damat Ferit Paşa, baskılara dayanamayarak istifa etti. Bu gelişme Temsil Heyeti'nin ilk siyasi başarısıdır.
Tüm yurdu kapsayan ulusal bir kongre yapıldı. Her yönüyle ulusal bir kongredir. Bu kongre ile topyekün bir mücadele aşamasına geçildi.
Damat Ferit'in istifası ile yeni kurulan Ali Rıza Paşa hükümeti, Temsil Heyeti'nin varlığını resmen tanıdı.
Milli Mücadele'nin merkezi Ankara olmuştur. Peki neden?
Soru Gelebilir! Mebusan Meclisi'nin Misakımilli'yi onaylaması ile İstanbul, İngilizler tarafından resmen işgal edilmiştir.
Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinin yol haritasıdır. Her yönden Tam Bağımsızlığı amaçlar.
Misakımilli ile İstanbul, İngilizler tarafından resmen işgal edildi. Mebusan Meclisi dağıtıldı. Ankara'da BMM'nin açılmasına zemin hazırlamıştır.
İtilaf Devletleri arasındaki görüş ayrılıkları yüzünden geç imzalandı. Bu anlaşma ile Osmanlı'yı tarih sahnesine gömmek istediler.
Mebusan Meclisi onayından geçmemiştir. Bundan dolayı hukuken geçersizdir. Ölü doğan bir anlaşmadır.
İstanbul'da Mebusan Meclisi'nin dağıtılması ile işgalden uzak Ankara'da 23 Nisan 1920 tarihinde Büyük Millet Meclisi açıldı.
BMM'ye karşı bazı ayaklanmalar çıkmıştır. Bu ayaklanmalar BMM tarafından bastırılmıştır. Ayaklanmaların çıkması BMM'yi zaman ve cephane kaybına uğrattı.
Kuvayi İnzibatiye (Ahmet Anzavur)
Afyon, Bolu, Yozgat, Milli Aşireti Ayaklanmaları
Ermeni, Rum
Çerkez Ethem, Demirci Mehmet Efe
Bu ayaklanmaların bastırılması BMM'nin Anadolu'daki otoritesini ve güvenini arttırmıştır.
BMM, kendisine ayaklananlara karşı bu üç önlemi almıştır. Anadolu'daki otoritesini arttırmıştır.
Doğu Anadolu'da Ermeni Devleti kurmak isteyen Ermenilere karşı savaşıldı.
Güneydoğu bölgesinde Fransız işgaline karşı halk kendini ortaya koymuştur. Kuvayimilliye savaşmıştır.
Batı Anadolu bölgesinde Büyük Yunanistan kurmayı amaçlayan Yunanları atmak amacıyla Batı Cephesi'nde Yunanlara karşı savaştık.
Kuvayimilli'ye işgallere karşı zayıf kaldı. Bundan dolayı Kuvayimilliye kaldırılarak yerine Düzenli Ordu kuruldu.
İsmet İnönü, Yunanlara karşı Düzenli Ordu ile ilk galibiyeti aldı.
İtilaf Devletleri, hem İstanbul Hükümeti'ni hem de BMM'yi Londra'ya çağırdı. Amaçları ikilik çıkartarak Sevr Anlaşması'nı dayatmaktı.
İstanbul Hükümeti, söz hakkını Büyük Millet Meclisi'ne verdi. Böylelikle İtilaf Devletleri'nin planı suya düştü. BMM, Anadolu'nun tek söz sahibi haline geldi. BMM, bu konferans ile İtilaf Devletleri tarafından resmen tanınmış oldu.
Yeni kurulan Sovyet Rusya ile Moskova Anlaşması yapıldı. Bu anlaşma ile Sovyet Rusya, BMM'ye silah ve para yardımı yapacak.
Önemli
İsmet İnönü, Yunanlara karşı üst üste ikinci kez galip geldi.
Mustafa Kemal, İnönü'nün bu zaferine karşı "Siz orada sadece düşmanı değil, milletin makus talihini de yendiniz." demiştir.
Kütahya-Eskişehir Savaşı'nda BMM, Yunanlara karşı ilk ve tek yenilgisini aldı. BMM'ye olan güven sarsıldı. Yunan ordusunun yaklaşması üzerine meclisi Kayseri'ye taşıma fikri ortaya atıldı.
Kütahya-Eskişehir Savaşı'nda alınan yenilgi güveni sarmış, eleştirileri başlatmıştı. Mustafa Kemal, bunun üzerine tüm sorumluluğu üzerine alarak tüm yetkileri Başkomutanlık Yasası ile 3 aylığına eline aldı. (Süresi uzatılacak)
Mustafa Kemal, ordunun ihtiyaçlarının acilen giderilmesi için emirler yayımladı. Halktan ordunun giyim, yiyecek, ulaşım, cephane gibi ihtiyaçları karşılanmak istendi.
Bu emirler, halktan zorunlu olarak yapılsa da halk fedakarlığını ortaya koydu. Milli bir dayanışma örneğidir. Tekalifi Milliye Emirleri, topyekün bir mücadelenin temsilidir.
Sakarya Meydan Savaşı öncesindeki zorlu savaş koşullarında, Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğinde Ankara'da düzenlenen bir eğitim kongresidir.
Kongrenin amacı, Türk milletinin geleceğini inşa etmek için eğitim sistemini çağdaş bir yapıya kavuşturmak ve eğitimle ilgili sorunlara çözüm aramaktır.
Yunanlara karşı son savunma savaşıdır. Bu savaş ile savunma dönemi bitecek taaruz dönemi başlayacaktır.
"Hattı müdafa yoktur, sathı müdafa vardır. O satıh bütün vatandır." Mustafa Kemal
Yunanların kaybettiğini gören Fransızlar, Anadolu'yu terk etmeye karar verdi.
Yunanlar, Batı Anadolu'dan temizlendi. Askeri aşama sona erdi, Mudanya Ateşkes Anlaşması ile diplomasi aşaması başladı.
"Ordular, hedefiniz Akdeniz'dir! İleri!" Mustafa Kemal
Savaş öncesinde 1 yıla yakın bir süre askeri ve plan hazırlığı yapıldı.
Savaşın askeri aşaması sona erdi. Diplomasi aşaması başladı. Doğu Trakya savaş yapılmadan kurtarıldı.
Bursa ilçesinde imzalandı.
TBMM, kazanan taraf olarak Lozan'a katıldı. Ancak İtilaf Devletleri, Türkiye'ye kaybetmiş muamelesi yapması üzerine İsmet İnönü masadan kalktı.
Türkiye, askeri hazırlıklara başladı. Gerekirse bir mücadele daha yapacağını ve geri adım atmayacağını gösterdi. Bunun üzerine 2. Lozan Görüşmelerine tekrar davet edildi.
İsmet İnönü başkanlığındaki TBMM + İtilaf Devletleri
Misakımilli'yi gerçekleştirmek (Tam Bağımsızlık)
Anlaşılamadığı için 2 kez görüşüldü.
Boğazlar, başkanı Türk olan bir komisyona bırakıldı. (Bağımsızlığa aykırı)
Hatay ve Musul hariç Misakımilli büyük ölçüde sağlandı.
Atatürk tarafından ortaya konulmuş, tam bağımsızlığı ve çağdaşlaşmayı amaçlayan ilkelere Atatürk İlkeleri denilir. Atatürk, dogmatik bir düşünce sistemine sahip değildir. Akıl, yenilik ve inkılap insanıdır.
"Akıl, mantık ve zeka ile hareket etmek bizim en belirgin özelliğimizdir." Mustafa Kemal Atatürk
Halkın yönetimde tek söz sahibi olmasıdır. "Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir."
Türk Milletinin bütünlüğü ve Türk Milletini yüceltmek, Milli kültür ve milli beraberliğini sağlamak.
"Ne Mutlu Türküm Diyene!"
Herkesin eşit haklara sahip olması ve sınıf farklılıklarının ortadan kaldırılmasıdır. Herkes kanun önünde eşittir.
"Eşitlik!"
Atatürk'ün bütünleyici ilkeleri, temel ilkelerin uygulanmasını destekleyen ve tamamlayan ilkelerdir. Bu ilkeler, Cumhuriyetin ve Türk milletinin ilerlemesini sağlamak için yol gösterici olmuştur.
Devlet ve milletin el ele vererek ekonomik kalkınmayı sağlamasıdır. Toplumun ayağa kalkmasına devlet destek verecek.
"Topluma/Ekonomiye Devlet Desteği!"
Aklın ve bilimin öncülüğünde gelişmek ve tüm inançlara aynı mesafede olmak. Din ve devlet işlerinin ayrılması.
"Din ve Vicdan özgürlüğü!"
Köklü ve çağdaş yenilikler yaparak toplumu değiştirerek muasır medeniye düzeyine gelmek.
"Her Alanda Yenilik!"
Stratejik konumu, ulaşıma uygunluğu, Ankara halkının Milli Mücadele'ye desteği, savunma uygun olması.
Tarih: 13 Ekim 1923
Cumhuriyet, 29 Ekim 1923'te ilan edilerek egemenliğin halka ait olduğu bir yönetim sistemi resmen kabul edilmiştir.
Tarih: 29 Ekim 1923
Ulusal Egemenliğe aykırı olan bu durumun kaldırılarak laik ve çağdaş devlet yönetimine geçilmek istenmesi.
Son Padişah: Son Osmanlı padişahı Sultan Vahdettin'dir.
Ne Zaman? 1 Kasım 1922
Sonuç:
Halifenin devlet işlerine karışması, eski rejime dönmek isteyenleri halifeyi kullanması, halifeliğin yenilikler önünde engel oluşturması.
Son Halife: Son Osmanlı halife Sultan Abdülmecid'dir.
Ne Zaman? 3 Mart 1924
Sonuç:
Saltanat kaldırıldığında halifeliğin kaldırılmamasının nedeni, henüz ortamın uygun ve halkın bu duruma hazır olmamasıdır.
Eğitim ve öğretim MEB çatısı altında birleştirildi, ilköğretim parasız ve zorunlu oldu. (Sosyal Devlet anlayışı)
Din işleri için Diyanet Bakanlığı kuruldu. (Laiklik)
Vakıflar için Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu.
Ordu siyasetten arındırılarak Genelkurmay Başkanlığı kuruldu. (Cumhuriyetçilik)
20 Ocak 1921 tarihinde 1921 Anayasası Plan Teşkilatı Esasi kabul edildi.
20 Nisan 1924 tarihinde daha kapsamlı ve ihtiyaç olan 1924 Anayasası yürürlüğe girdi.
1921 Anayasası olağanüstü bir dönemde hazırlanmıştı, işlevini tamamlamış olması yeni bir anayasa ihtiyacını doğurdu. Bu yüzden yeni bir anayasa hazırlandı.
Türkiye'nin en uzun yürürlükte kalan anayasasıdır. (1924-1961)
105 maddesi vardır. Hem tek partili hem de çok partili dönemde uygulandı.
Ne Zaman? 20 Nisan 1924
Sonuç:
Atatürk ilkelerini kapsar.
1926 yılında Medeni Kanun, İsviçre'den örnek alınarak hazırlandı.
Evlenme, boşanma, miras ve benzeri toplumsal hayatın düzenlenmesi için hazırlandı.
Kadınlara seçme seçilme hakkı daha sonra verilmiştir. Medeni Kanun'da siyasi haklar verilmemiştir.
1926 yılında Ceza Kanunu, İtalya'dan örnek alınarak hazırlandı.
1926 yılında Borçlar Kanunu, İsviçre'den örnek alınarak hazırlandı.
1928 yılında "Devletin Dini İslam'dır." maddesi anayasadan çıkartılarak laiklik esaslı bir anlayış güçlendi.
1928 yılında Ticaret Kanunu, Almanya'dan örnek alınarak hazırlandı.
Medreseler kapatıldı. Tüm okullar MEB'e bağlandı. Eğitim, çağdaş, milli ve laik bir görünüme kavuştu. (1924)
Okuma yazma kolaylaştı ve okur-yazar oranı arttı. Milli dil ve kültür gelişti. Çağdaş bir adım atıldı. (1928)
Okuma yazma seferberliği kapsamında yetişkinlere yönelik açıldı. (16-45 yaş)
Türk tarihinin çalışılması ve Milli tarih anlayışı doğrultusunda 1931 yılında Türk Tarih Kurumu açıldı.
Milli kültür ve ulusal kimliği geliştirmek amacıyla Türkçe'nin zenginliğini ortaya çıkartmak için 1932'de kuruldu.
1933 yılında Darülfünun Üniversitesi yerine İstanbul Üniversitesi kuruldu. Modern eğitim anlayışına geçildi.
Halkın dini duygularının istismar edilmesinin önüne geçilmek amaçlandı.
Toplumda kıyafet birliği sağlamak ve çağdaş görünüm sağlamak amaçlandı.
Uluslararası ölçü birimleri kullanarak Batı ile uyum sağlamak amaçlandı.
Çağdaş Batı devletleri ile uyum sağlamak amaçlandı.
Üstünlük ifade eden unvanlar kaldırıldı. Çağdaşlaşma amaçlandı.
1930 Belediye başkanı
1933 Muhtar
1934 Milletvekili
Türkiye'de kadınlara seçme-seçilme hakkı İtalya, Fransa, İsviçre gibi çağdaş ülkelere göre çok daha önce verildi.
Milli bir ekonomik bağımsızlık ve kalkınma programı yapıldı.
Türk vatandaşlarına denizcilik alanında ayrıcalık tanındı. Halkçılık ve Milliyetçilik alanında bir inkılaptır.
Uluslararası ölçü birimleri kullanarak Batı ile uyum sağlamak amaçlandı.
Tarımda modernleşmeye önem verildi.
ABD'de başlayan ekonomik buhrandır. Türkiye'yi özellikle tarım ve ekonomik alanında olumsuz etkiledi.
Mustafa Kemal tarafından 1919-1927 yılları arası olayları anlattığı eserdir.
Gelecek nesillere Kurtuluş Savaşı'nı sonrasındaki gelişmeleri anlatmak için yazılan tarihe düşülmüş bir nottur.
TBMM'nin 1. dönem vekillerinden Ziya Hurşit adındaki vekil taraftarları inkılaplara tepki gösteriyordu. Ziya Hurşit ve taraftarları bu esnada Batı Anadolu gezisine çıkan Mustafa Kemal'e İzmir'de suikast girişiminde bulunmayı planladılar.
Suikastçıları Yunanistan'a kaçıracak olan Giritli Şevki'nin vazgeçip ihbar etmesi ile planları suya düştü. Bu suikast girişimi halk tarafından protesto edildi. Amaçları cumhuriyet ve inkılapları ortadan kaldırmaktır.
Atatürk'ün Cumhuriyet'in 10. yıl kutlamalarında 29 Ekim 1933 yılında Ankara Hipodromu'nda yaptığı konuşmadır.
Cumhuriyet'in nasıl kazanıldığından ve onu korumak için neler yapılması gerektiğinden bahsetti.
"Akıl, mantık ve zeka ile hareket etmek bizim en belirgin özelliğimizdir." Mustafa Kemal Atatürk
Türk dış politikasının temel ilkeleri şunlardır:
Demokrasi, halkın egemenliğine dayanan yönetim biçimidir. Temel esasları şunlardır:
Mustafa Kemal, ulusal egemenlik anlayışını güçlendirmek ülkede demokrasinin güçlenmesi ve hükümetin faaliyetlerinin denetlenmesi doğrultusunda çok partili hayata geçişi istiyordu.
Atatürk tarafından kurulmuş ekonomide devletçi sistemi benimsemiş ilk siyasi parti
Kazım Karabekir ve arkadaşları tarafından liberal sistemi benimseyen ilk muhalefet partisidir.
Şeyh Sait İsyanı sonrası kapatıldı. (1924)
Atatürk'ün isteği ile Fethi Okyar'a kurdurulan liberal sistemi benimseyen ikinci muhalefet partisi.
Menemen Olayı'ndan önce kendini feshetti. (1930)
Osmanlı'dan kalan borçlar Türkiye ve Osmanlı'dan ayrılan devletler arasında paylaştırılacak ve yirmi yıl içinde ödenecek. 1929 buhranı olumsuz etkiledi taksit süresi uzatıldı. 1954 yılında tamamı ödendi.
Fransa, Türkiye'nin yabancı okullara müdahale etmemesini istedi. Ancak Türkiye bunu kabul etmeyerek yabancı okullar MEB'e bağlandı. Okullar Türk müfettişler tarafından denetlendi.
Türkiye ile İngiltere arasında anlaşmaya varılamadı. Milletler Cemiyeti Türkiye'nin aleyhine karar verdi.
Doğuda çıkan isyanlar yüzünden 5 Haziran 1926 yılında Ankara Anlaşması ile Irak'a bırakıldı. Türkiye-Irak sınırı çizildi.
Türkiye'deki Rumlar ile Yunanistan'daki Türklerin yer değiştirilmesidir. İstanbul, Gökçeada ve Bozcaada'da oturan Rumlar ile Batı Trakya'da oturan Türkler ETABLİ sayılmıştır, (yerleşik)
1936 yılına kadar Lozan'da alınan karar uygulandı. Ancak 2. Dünya Savaşı dolayısıyla Türkiye, boğazları almak amacıyla Milletler Cemiyetine başvurdu. Möntro Boğazlar Anlaşması imzalandı. Boğazlara egemen olduk.
1939 yılında Hatay, Türkiye'ye bağlandı. Misakımilli'nin önemli bir hedefi gerçekleştirildi.
İlk başta Türkiye, Musul meselesinden dolayı girmek istemedi. Ancak 1932 yılında İspanya ve Yunanistan'ın daveti üzerine cemiyete üye olduk.
Milletler Cemiyeti'ne üye olmamız barışçıl olduğumuzu gösterir.
I. Dünya Savaşı sonrası Almanya ve İtalya saldırgan bir politika izlemeye başladı.
Bu devletlerin Balkanlar ve Akdeniz üzerindeki hedefleri, Balkan ülkeleri ve Türkiye'yi endişelendirdi. Çalışmalar sonucu 1934 yılında Balkan Antantı imzalandı.
Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya, Romanya arasında imzalandı. Batı Sınırı güven altına alındı.
İtalya'nın 1935 yılında Habeşistan'a saldırması, Orta Doğu'da güvenliği tehlikeye düşürdü.
Türkiye, doğu komşularıyla da güvence almak istedi. Türkiye, Irak, İran, Afganistan ile bu anlaşmayı imzaladı.